Bestaat Artificiële Intelligentie?

De term kunstmatige intelligentie roept bij velen emotionele reacties op, zelfs hevige. Sommigen beweren dat AI dood is, maar het publiek kreeg weer belangstelling toen een schaakcomputer een grootmeester klopte. Waar staat AI vandaag?

Wat zijn de resultaten van AI?

AI is een onderzoeksdomein met als doel "het ontwerpen van computers die intelligent gedrag vertonen zoals bij mensen"

AI heeft een nieuwe generatie computertoepassingen mogelijk gemaakt zoals:

• Zoekmachines zoals op Internet of in helpsystemen
• Adviseren van producten of diensten in E-commerce
• Diagnose, zoals technische problemen helpen oplossen door een Help Desks
• Stemherkenning zoals door Lernout & Hauspie

Deze toepassingen kan men niet maken met de klassieke softwaretechnieken, zoals gebruikt bij een boekhoudpakket. Dat bestaat in essentie uit een lijst opeenvolgende instructies met een beperkt aantal alternatieven. Dit laat niet toe om denkwerk te beschrijven dat ingewikkelder is dan kookboekrecepten.

Dat kan wel met nieuwe softwaretechnieken afgeleid uit het onderzoek naar AI. Deze laten toe krachtiger denkmethodes van de mens te imiteren:

• Artificiële neurale netwerken laten toe om herkenning te imiteren, bv. kleuren of vormen. Dit gebeurt niet door de herkenning te programmeren, maar door te leren uit een databank met representatieve voorbeelden.
• Artificiële talen laten toe om kennis in welbepaalde domeinen te beschrijven, zoals technische schema's, of reglementen. Deze vormen zogenaamde kennisbanken. Het logisch redeneren zit in een aparte module, en is herbruikbaar in verschillende kennisdomeinen.
• Vage logica laat toe om in de artificiële talen vage begrippen te gebruiken zoals "Als je dichter bij het einde van de bocht komt, dan geef je meer gas"

Zijn deze toepassingen even intelligent als de mens?

Goed, maar wanneer zijn mensen dan intelligent? Ook daar over is de laatste druppel inkt nog niet gevloeid. In een vorige column schreven we dat we iets of iemand als intelligenter kunnen beschouwen als het voor een zelfde probleem meer alternatieven heeft.

Bovenstaande toepassingen wegen duidelijk veel meer alternatieven af dan klassieke administratieve programma's. Maar zijn ze ook intelligent vergeleken met de mens? Vandaag is het antwoord duidelijk neen. Deze systemen kunnen niets buiten hun domein, m.a.w. het zijn vakidioten. Toepassingen die gezond verstand vereisen lukken nog niet. Meer concreet kan men gezond verstand beschouwen als praktische wereldkennis. Neem als voorbeeld de vraag: "Wat is het telefoonnummer van Napoleon I?" U weet onmiddellijk dat er geen telefoonnummer is. Nochtans moet u hiervoor veel weetjes kennen: een telefoonnummer hoort bij een telefoon / de telefoon is ong. 100 jaar oud / Napoleon I leefde ong. 200 jaar geleden / .

Voor ons dagelijks leven hebben we miljoenen dergelijke stukjes kennis. Het is niet te doen om dat allemaal manueel in een kennisbank in te geven. Want we leren als mens ook alle dagen veel wereldkennis bij. Er zou dus een computer nodig zijn die ook alle dagen leert uit het dagelijkse leven. :

• De basisbouwstenen zouden dan ook artificiële neurale netwerken zijn. Ter vergelijking: de huidige toepassingen van artificiële neurale netwerken bevatten enkele 100 neuronen. Onze hersenen bevatten er 100.000.000.000. De huidige computers zijn wel meer dan 1.000.000 keer sneller dan onze hersenen.
• Onze basisbetekenissen voor woorden zijn gebaseerd op zintuiglijke ervaringen. Denk maar aan een kleur, een "hoge" toon, droog, warm… Die computer zou dus zeer analoge zintuigen moeten hebben, zoniet kom je minstens in communicatieproblemen zoals mensen met vijf werkende zintuigen tegenover mensen met minder zintuigen.
• Hij zou voldoende gelijke referentie-ervaringen moeten hebben om anderen te kunnen begrijpen. Deze verschillen bij mensen van cultuur tot cultuur, en zitten gebakken in gewoontes en verhalen. Denk maar aan "beloven op zijn eerste communiezieltje", "vechten tegen windmolens". Deze problemen hebben we als mens trouwens ook wanneer we moeten samenwerken met mensen uit vreemde culturen. En ook over mensen uit de eigen omgeving zeggen we wel eens "met die mens kan je daarover niet veel spreken, hij heeft ter zake weinig meegemaakt of gestudeerd"

Er is dus nog enorm veel werk aan de winkel om het bovenstaande te bereiken. Het domein "Artificiële Intelligentie" ontleent zijn naam dan ook niet aan de huidige "state of the art", maar aan zijn doelstelling op (zeer) lange termijn.

De waarde vandaag zit in het uitermate snel toepassen van complexe, maar gekende redeneringen en zoektechnieken in grote kennisbanken. Zo werken ook de schaakcomputers.

Wanneer is AI nuttig?

En aangezien er geen mensen tekort zijn, zitten we dan te wachten op de artificiële mens? In de mechanica heeft men ook geen artificiële poten gemaakt maar wielen! Is het niet veel interessanter artefacten te ontwerpen die de mens aanvullen dan ze te imiteren? Computers zijn hiervan schitterende voorbeelden. Het zijn werktuigen of lastdieren voor mentale arbeid.

Voorheen verschenen in Vacature