Steven Warmoes - Blog Kennismanagement

De zoekmotor die vraagt wat je wil weten!

Old Heroes never die. Na een tiental jaar windstilte groeit er weer belangstelling voor het domein waarmee ik 21 jaar geleden startte in het domein van Kennismanagement: Kennissystemen of Knowledge Based Systems (KBS), een toepassing van de expertsystemen, ontstaan uit het onderzoek naar Artificiële Intelligentie. Het was niet makkelijk om uit te leggen wat het is, en ik zal het zeker niet proberen in de taal van toen. Immers niemand wist toen wat een documentair systeem was, of een search engine. HTML en XML bestonden nog bijlange niet. Gelukkig is het concept eenvoudig in hedendaagse termen uit te leggen. We kennen allemaal zoekmachines zoals Google. We tikken er een of meerdere woorden in, en er komt een lijst uit met documenten waar die woorden in staan. En dan maar zoeken in die lange lijst! Veel tijdverlies en weinig zekerheid dat je een relevant stuk vindt. Zou het niet leuker zijn als de zoekmachine je wat bijkomende vragen stelt over wat je precies interesseert? En dan een kort maar zeer relevant tekstje toont? Een dergelijke interactieve search engine kan je maken met Knowledge Based Systems. Hieronder zie je een demo van een werkend systeem uit 1989 (!), en dat nog steeds in gebruik is. Het betreft de Helpdesk van de Brusselse Metro, ontwikkeld door mijn toenmalig softwarebedrijf. De Metrobestuurder belt om een probleem te melden. De persoon aan de Helpdesk bedient het kennissysteem om de bestuurder aan te geven wat hij moet doen. Fasten your seat belts, we go back tot the future!

Om de zoekmachine toe te laten de juiste redenering te volgen moet de kennis in hele kleine stukjes gestructureerd worden. Je hebt best al de kennis goed geëxpliciteerd in documenten. (Een vroeger artikel beschrijft hoe een kennissysteem werkt, i.h.b. dat van de metro) Knowledge Based Systems zijn goed te maken in domeinen waar de kennis gaat over door de mens gemaakte artefacten: Redeneren op technische schema's Complexe reglementen foutloos toepassen, zoals werkloosheid, kinderbijslag... Of controleren wetten alle gevallen dekken en geen tegenstrijdigheden bevatten Advies geven over de samenstelling van complexe producten zoals computers, verzekeringen, beleggingen Economisch zijn kennissystemen verantwoord als o.a.: de vragen zeer snel en precies moeten beantwoord worden, zoals in de helpdesk van de metro er veel vragen zijn en er weinig experten zijn er veel kans is om kleine menselijke redeneerfouten te maken, zoals bij planning en controle de kennis een voldoende lange levensduur heeft. Oh ja, onlangs vroeg iemand me wat de waarde was van 20 jaar ervaring ;-) Ik vroeg of hij 20 jaar ervaring bedoelde of 1 jaar ervaring 20 keer herhaald...

Geloof je wat er staat?

Woensdag 9 augustus schrijft De Morgen:

Niets is wat het lijkt in oorlog Libanon
Recente incidenten met gemanipuleerde beelden hebben twijfel gezaaid over de juistheid van nieuwsfoto's die uit Libanon komen. Iedereen met een computer en een softwarepakket van pakweg 50 euro kan tegenwoordig dan ook de geschiedenis herschrijven. [...] Een bekend voorbeeld dat heftige discussies uitlokt op het internet is het beeld van de man die een dode peuter uit een gebombardeerd huis in zijn armen draagt: de fopspeen die het kind in zijn mond heeft, ziet er volgens een hoop bloggers te nieuw en onbestoft uit om rechtstreeks vanonder het puin te komen. [...]

Het gezond verstand zegt wellicht dat we vanaf nu ook de waarachtigheid van foto's moeten dubbel checken, net zoals dat al altijd het geval geweest is voor tekstuele berichten. En dat de bron geloofwaardig moet zijn...

Maar het is niet alleen in dergelijke extreme schoolvoorbeelden dat we ons de vraag naar de betrouwbaarheid van informatie en kennis (moeten) stellen. Stelt zich uiteindelijk het probleem zich niet evengoed in onze professionele omgevingen, het Intranet voorop? Beroepshalve komt ik in veel organisaties. In het Intranet neuzen is een van de bronnen om de organisatie te leren kennen. Hoe weet je of een tekst betrouwbaar is?

• Is de tekst recent? Of is de tekst recent nagekeken? Staat er wel een datum op? De automatisch toegekende datum bij opslag, is niet noodzakelijk de datum waarop het document is gemaakt!
• Wie is de auteur? Heeft die persoon een degelijke reputatie? Waar vind ik iets over de auteur en zijn reputatie?
• Is de auteur wel relevant? Misschien was het een junior medewerker die de pen gehanteerd heeft en opgeschreven heeft wat de senior vertelde? Dus ook de automatische genoteerde naam van wie de tekst heeft opgeladen is niet noodzakelijk de intellectuele ouder!
• En als er een senior achter zit, is het wel een afgewerkte tekst? Of een eerste versie? Of enkel ideeën?
• En is het de mening van 1 expert die het nagekeken heeft? Of staat er een gehele Community achter?
• En als het een kwalitatief hoogstaande geverifieerde tekst is (bv. over een methode), wordt de inhoud toegepast? Is het officieel?

Deze problematiek wordt des te belangrijker omdat de Intranetten nu ook virtuele bureaus bevatten, en dus veel meer teksten van collega's die elkaar en elkaars context zo goed kennen dat ze soms aan een half woord genoeg hebben. Maar wie dergelijke half expliciete teksten via de interne zoekmachine vindt kan wel verward worden. Of het aantal teksten die de zoekmachine geeft kan er te groot door worden, zodat de persoon het opgeeft. Om het in het jargon te zeggen: er is cognitieve overbelasting, en dat is nadelig voor de kennisstromen. Meer nog het is een uitdaging voor Kennismanagement om cognitieve overbelasting te vermijden!