Regelmatige lezers van deze blog weten dat ik bij de eindejaarsfeesten graag een wat meer bespiegelend artikel schrijf. Omdat het woord wijsheid al eens valt in de context van kennisbeheer, ga ik het begrip wijsheid wat nader verkennen. Maar toch ga ik het doen van uit zeer praktisch oogpunt, maar ik denk dat je daar filosofisch niet mee op je honger zal blijven zitten.
In de wereld van kennisbeheer lees je vaak iets als:
gegevens -> informatie -> kennis -> wijsheid.
Interessante denkpiste, maar slordige definities leiden dan in veel teksten uiteindelijk maar tot wolligheid die noch praktisch, noch filosofisch interessant is.
De woordwortels in het Nederlands laat nochtans toe om enkele zaken intuïtief duidelijk te definiëren:
- gegevens is wat aan je zintuigen gegeven is: het beantwoord typisch aan de vraag: wie heeft wat wanneer waar gedaan? Denk maar aan wat er op een bankoverschrijving staat. Of: "aan het begin van de dorpsstraat staat een verkeersteken: max 30km/uur."
- kennis is wat zorgt voor kennen en kunnen, bv. ik kan autorijden. Het beantwoordt vragen als: hoe doe je iets? Waarmee ? Met wie ?
-
wijsheid is verwant met de weg wijzen. Het heeft te maken met het stellen van goede doelstellingen, het bepalen van waarden... Het beantwoordt vragen als waarom ?
Je zou dus kunnen stellen dat kennis nodig is om de dingen goed te doen, maar wijsheid om de goede dingen te doen.
Wikipedia schrijft: A basic definition of wisdom is the judicious application of knowledge.
Wijsheid is niet te verwarren met diep inzicht in je vak, ook wel eens deep smarts genoemd. Je leest wel eens "knowledge is knowing that a tomatoe is a fruit, wisdom is not putting it in a fruit salad" . Ik noem dat dus geen wijsheid maar een diepere vakinzicht, een deep smart. (Zie hiervoor ook mijn artikel: Wat is het verschil tussen een goede kok, en een zeer goede kok?)
Informatie is eigenlijk een buitenbeentje. Ook hier zijn de woordwortels relevant:
in-form-atie. Je gaat gegevens in een vorm zetten zodat je er kennis kan op toepassen.
Ellenlange cijferreeksen ga je bv. omzetten in een grafiek.
Of je brengt verschillende tekstuele gegevens bijeen in een overzichtelijke nota.
Of je transformeert verschillende losse regeltjes (stukjes kennis dus) in een overzichtelijk stappenplan.
Je hebt kennis nodig om gegevens in passende informatie om te zetten, en wijsheid om te bepalen hoe ver je gaat, wat relevant is...
Gegevens, kennis, wijsheid zijn allemaal vormen van weten: weten dat, weten hoe, weten waarom, of in het Engels: know that, know how, know why. Het Engels is hierbij armer dan het Nederlands: het werkwoord know slaat er zowel op weten als kennen. Bij de vertaling van knowledge management naar kennisbeheer riskeren we het domein kennismanagement te eng te definiëren: je kan kennis niet los beheren van informatie of wijsheid. Wijsheid beheren betekent bv.
- de missie van een organisatie bepalen
- de waarden van een organisatie bepalen, en de bijhorende passende gewoontes
De Duitse vertaling van kennismanagement is eigenlijk beter: Wissensmanagement, beheer van het weten.
Ook het Frans kent een interessant onderscheid:
- connaissance(s) slaat eerder op weten dat extern bestaat: wat in boeken staat , wat een leraar vertelt of toont... Het staat dus dicht bij informatie en expliciete kennis.
- savoir slaat eerder op een intern weten en kunnen, met inbegrip van persoonlijke ervaring wat geassimileerd is, wat gerijpt is. "Savoir, c'est pouvoir" , maar ook "savoir vivre", de levenskunst. Je vindt er dus een soort combinatie van stilzwijgende kennis (tacit knowledge), kunnen en wijsheid in.
In het Frans spreekt men naast Gestion des Connaissances ook wel over Gestion du Savoir. Simple gezegd kan je stellen dat het eerste vanuit ICT vertrekt, en het tweede vanuit Human Ressources, de Lerende Organisatie.
Zo, hopelijk laat deze verkenning van de woorden je toe beter te zien in dit vakdomein. Maar zoals een deep smart zegt: je kan die zaken nuttig onderscheiden, maar je kan ze niet scheiden als je een concreet probleem wil oplossen.
En als we toch naar de filo-sofie kijken: de woordwortels zijn: vriendschap (voor de) wijsheid :)
Ik wens jou en je organisatie veel wijsheid voor 2015 en heel je verder leven.
Reacties